2. Nie czuj się niezręcznie. Masz prawo nie wiedzieć, jak pomóc. Najważniejsze, że chcesz pomóc i że chcesz to zrobić z poszanowaniem godności osoby z niepełnosprawnością.

3. Jeśli nie wiesz, jak się zachować – zapytaj rozmówcę.

4. Bądź szczególnie taktowny i uważny, jeśli chodzi o nawiązanie kontaktu fizycznego. Zawsze warto wcześniej zapytać np.: czy mogę podać Pani/ Panu rękę?

1. • Na przykład: "Cześć, mam na imię… Wydaje mi się, że możesz potrzebować pomocy. Czy mogę coś zrobić?"
2. Pytaj, jak konkretnie możesz pomóc:
   • Zapytaj, jakiej pomocy potrzebuje osoba z niepełnosprawnością. Nie zakładaj automatycznie, co będzie dla niej najlepsze.
   • Na przykład: "Jak mogę ci pomóc? Co mogę dla ciebie zrobić?"
3. Zanim nawiążesz kontakt fizyczny, uprzedź o tym osobę niewidomą:
   • Jeśli ta osoba zgodzi się na pomoc fizyczną, zaoferuj swoje ramię, nie chwytaj jej za rękę. Możesz powiedzieć: "Czy chcesz, żebym podał/podała ci ramię?"
   • Pozwól osobie niewidomej chwycić twoje ramię powyżej łokcia - to da jej lepszą kontrolę i wyczucie kierunku.
   • Jeżeli osoba niewidoma korzysta z pomocy psa przewodnika, idź po przeciwnej stronie niż pies.
4. Informuj o otoczeniu:
   • Podczas poruszania się informuj o nadchodzących przeszkodach, zmianach w podłożu, schodach, drzwiach, itp. Informacja powinna być konkretna, nie wystarczy np. samo „uwaga”.
   • Na przykład: "Za kilka kroków będziemy mieli schody w dół" lub "Po lewej stronie jest szeroka alejka".
   • Jeżeli wskazujesz osobie niewidomej drogę, podaj jej konkretne wskazówki, które nie będą wymagały orientacji wzrokowej. Zamiast powiedzieć „skręć w prawo przy półce z farbami” powiedz „idź prosto do końca alejki, a potem skręć w prawo”.
5. Zapytaj o miejsce docelowe:
   • Dowiedz się, dokąd dana osoba chce się udać i staraj się doprowadzić ją bezpośrednio do celu.
   • Jeśli nie znasz drogi, możesz zaproponować skorzystanie z pomoc personelu centrum handlowego.
6. Skontaktuj się z personelem:
   • Jeśli nie jesteś pewny, jak najlepiej pomóc, zwróć się do biura ochrony i poinformuj o sytuacji. Pracownicy centrum handlowego mogą mieć specjalne procedury lub narzędzia do pomocy osobom niewidomym.
7. Bądź cierpliwy i uprzejmy:
   • Pamiętaj, że każda osoba niewidoma ma swoje preferencje, co do otrzymywanej pomocy. Bądź cierpliwy i uprzejmy w komunikacji.
   • Utrzymuj spokojny i przyjazny ton głosu oraz dawaj rozmówcy czas na odpowiedzi i decyzje.
8. Pożegnanie:
   • Kiedy dotrzecie do celu, poinformuj, że jesteście na miejscu i zapytaj, czy twój rozmówca potrzebuje innej formy wsparcia.
   • Na przykład: "Jesteśmy na miejscu. Czy potrzebujesz jeszcze czegoś, zanim odejdę?"
9. O tym także warto pamiętać:

• Nie dotykaj laski ani psa osoby niewidomej. Pies jest w pracy i nie może

się rozpraszać np. głaskaniem. Natomiast laska to część przestrzeni osobistej.

• Jeśli osoba niewidoma położy gdzieś laskę, nie przekładaj jej. Jeśli musisz ją przełożyć (np. ze względów bezpieczeństwa), koniecznie powiedz o tym.  

Osoby niedosłyszące porozumiewają się jednak w języku polskim. Wspomagają się aparatami słuchowymi i/lub patrzą na usta rozmówcy. Aby dowiedzieć się, czy dana osoba chce porozumiewać się tylko w języku migowym, czy też może za pomocą gestów, pisząc czy mówiąc, obserwuj jakie daje ci sygnały. Jeżeli nie rozumiesz, co mówi osoba niesłysząca lub niedosłysząca, poinformuj ją o tym np. pisząc na kartce lub przy użyciu telefonu komórkowego.

1. Zwróć uwagę na siebie:
   • Delikatnie przyciągnij uwagę danej osoby, machając ręką lub lekko dotykając jej ramienia (jeśli jest to odpowiednie i nie przestraszysz jej lub nie wprawi w zakłopotanie).
2. Nawiąż kontakt wzrokowy:
   • Utrzymuj kontakt wzrokowy, aby pokazać, że jesteś gotów pomóc i jesteś zaangażowany w komunikację.
3. Używaj gestów i mimiki:
   • Wykorzystaj proste gesty i mimikę, aby wyrazić swoje zamiary. Możesz wskazać na siebie, uśmiechnąć się, a następnie gestem pokazać pytanie.
4. Pisz na kartce lub w telefonie:
   • Wyciągnij kartkę papieru i długopis lub użyj telefonu, aby napisać prostą wiadomość, np. "Czy potrzebujesz pomocy?".
   • Możesz także używać aplikacji do notatek lub aplikacji tłumaczących tekst na język migowy.
5. Komunikuj się za pomocą prostych zdań:
   • Pisząc, używaj prostych, zrozumiałych zdań. Unikaj skomplikowanych wyrażeń, mów wyraźnie i powoli. Pamiętaj, że np. żucie gumy lub palenie papierosa mogą utrudnić osobom niedosłyszącym czytanie z ruchu twoich warg.
   • Jeżeli osoba niesłysząca lub niedosłysząca nie zrozumie któregoś zdania, nie powtarzaj go, a raczej ujmij to, co chcesz powiedzieć, inaczej. Na przykład: "Jakiego miejsca szukasz?" - "Dokąd chcesz iść?".
   • Mów z twarzą zwróconą w kierunku rozmówcy. Jeśli stoisz np. przy oknie, mocne światło może spowodować, że twoja twarz będzie niewyraźna, co uniemożliwi osobie niedosłyszącej czytanie z ruchu warg.
6. Korzystaj z piktogramów i map:
   • Jeśli w centrum handlowym są dostępne mapy, piktogramy lub informacje wizualne, wykorzystaj je do wskazania kierunku lub lokalizacji.
7. W razie potrzeby zaprowadź do punktu informacyjnego:
   • Jeśli nie jesteś pewny, jak najlepiej pomóc, zaprowadź osobę potrzebującą wsparcia do punktu informacyjnego lub do miejsca, gdzie jest dostępny personel przeszkolony do pomocy osobom niesłyszącym.
   • Nie podejmuj decyzji za osobę niesłyszącą. Jeśli nie masz pewności, że chce ona być poprowadzona w inne miejsce, postaraj się wezwać pomoc do niej.
8. Bądź cierpliwy i uprzejmy:
   • Bądź cierpliwy, dawaj czas na odpowiedzi i nie okazuj zniecierpliwienia.
   • Nie podnoś głosu. Jeśli osoba niedosłysząca używa aparatu słuchowego, prawdopodobnie jest on dostosowany do normalnej głośności mówienia.
   • Utrzymuj pozytywną i przyjazną postawę przez cały czas spotkania.
9. Zakończenie pomocy:
   • Kiedy już pomożesz, upewnij się, że osoba niesłysząca lub niedosłysząca wie, gdzie się znajduje i że nie potrzebuje dalszej pomocy.
   • Możesz napisać: "Czy potrzebujesz jeszcze czegoś?" lub "Czy teraz wszystko w porządku?".

Oto co powinieneś zrobić:

1. Podejdź i zaoferuj pomoc:
   • Podejdź i zapytaj, czy możesz pomóc. Zwróć się do osoby z niepełnosprawnością bezpośrednio, aby nie czuła się ignorowana.
   • Na przykład: „Cześć/Dzień dobry, widzę, że próbujesz sięgnąć wysoko. Czy mogę pomóc?”
   • Rozmawiając z osobą korzystającą z wózka przykucnij lub przyklęknij na jej poziomie. Jeżeli nie jest to możliwe, stań w niewielkiej odległości, żeby łatwiej było wam nawiązać kontakt wzrokowy.
2. Słuchaj i postępuj zgodnie z instrukcjami:
   • Jeśli osoba z niepełnosprawnością zgodzi się na pomoc, upewnij się, że rozumiesz jej potrzeby.
   • Na przykład: „Który produkt dokładnie chciałbyś/chciałabyś, żebym podał/podała?”
3. Podaj produkt:
   • Sięgnij po wskazany produkt i delikatnie podaj go, upewniając się, że twój rozmówca może go bezpiecznie odebrać.
4. Zapytaj, czy potrzebna jest dodatkowa pomoc:
   • Po podaniu produktu zapytaj, czy twój rozmówca potrzebuje jeszcze czegoś innego.
   • Na przykład: „Czy mogę ci pomóc z czymś jeszcze?”
5. Szanuj przestrzeń i komfort osoby z niepełnosprawnością:
   • Zachowaj szacunek dla przestrzeni osobistej i komfortu drugiej osoby. Unikaj nadmiernej pomocy, jeśli nie jest ona potrzebna. Nie naruszaj też przestrzeni osobistej i nie dotykaj osoby z niepełnosprawnością, jeśli nie jest to niezbędne i jeśli ona nie wyraża na to zgody.
6. Informuj o innych możliwościach pomocy:
   • Jeśli widzisz, że dana osoba może potrzebować dalszej pomocy w sklepie, poinformuj personel sklepu o obecności klienta ze specjalnymi potrzebami.
7. Zakończ pomoc z życzliwością:
   • Po udzieleniu pomocy, zakończ rozmowę uprzejmie i życzliwie.

Przez te kroki możesz zapewnić, że osoba korzystająca z wózka inwalidzkiego otrzyma potrzebną pomoc w przyjazny i szanujący ją sposób.

1. Zachowaj spokój:
   • Sam bądź spokojny i opanowany. Twoje zachowanie może pomóc uspokoić osobę, która jest w stresującej sytuacji.
2. Nawiąż delikatny kontakt:
   • Podejdź powoli i ostrożnie. Zapytaj, czy napotkana osoba potrzebuje pomocy, ale unikaj nadmiernego kontaktu wzrokowego, który może być dla niej stresujący.
   • Na przykład: "Cześć, widzę, że możesz być zdenerwowany/zdenerwowana. Czy mogę ci jakoś pomóc?"
3. Minimalizuj bodźce:
   • Jeśli to możliwe, spróbuj przeprowadzić rozmówcę ze specjalnymi potrzebami w mniej zatłoczone i cichsze miejsce. Może to być kącik, ławka lub specjalne pomieszczenie do odpoczynku, jeśli takie istnieje w centrum handlowym.
4. Używaj prostego języka:
   • Komunikuj się jasno i zwięźle. Używaj prostych słów i krótkich zdań. Unikaj przenośni, ironii, metafor czy powiedzeń.
   • Na przykład: "Chodźmy w ciche miejsce" lub "Czy chcesz usiąść?"
5. Oferuj wsparcie sensoryczne:
   • Jeśli napotkana osoba ma przy sobie akcesoria sensoryczne (np. słuchawki wygłuszające, zabawki sensoryczne), zapytaj, czy ich potrzebuje.
   • Na przykład: "Czy masz swoje słuchawki?" lub "Czy potrzebujesz swojej zabawki sensorycznej?"
   • Jeśli dana osoba nie ma takich słuchawek, zwróć się do Biura Ochrony Centrum – w CH Korona takie słuchawki zostaną Ci udostępnione po wypełnieniu formularza.
6. Szanuj przestrzeń osobistą:
   • Daj napotkanej osobie wystarczająco dużo przestrzeni. Unikaj dotykania, chyba że jest to absolutnie konieczne i twój rozmówca wyraźnie tego potrzebuje.
7. Komunikuj się z opiekunem (jeśli jest obecny):
   • Jeśli dana osoba jest z opiekunem lub członkiem rodziny, skontaktuj się z nim, aby uzyskać dodatkowe wskazówki dotyczące najlepszych sposobów pomocy.
8. Zaoferuj wodę i czas na uspokojenie:
   • Zapytaj, czy osoba potrzebuje wody lub chce usiąść na chwilę, aby się uspokoić. Na przykład: "Czy chciałbyś/chciałabyś napić się wody?" lub "Możemy usiąść tutaj na chwilę."
9. Znajdź wsparcie profesjonalne:
   • Jeśli sytuacja nie poprawia się, skontaktuj się z personelem biura ochrony centrum handlowego, który jest przeszkolony w zakresie radzenia sobie z takimi sytuacjami lub wezwij pomoc medyczną, jeśli to konieczne.
10. Pozostań dostępny, ale nie narzucaj się:
    • Pozostań w pobliżu, jeśli dana osoba może potrzebować dalszej pomocy, ale nie narzucaj się. Daj jej czas i przestrzeń na uspokojenie.

Poprzez stosowanie tych kroków, możesz skutecznie pomóc osobie w spektrum autyzmu w trudnej sytuacji, zapewniając jej wsparcie i komfort w centrum handlowym.